محسن قناویزچی ، اظهار کرد: شهر مشهد بر روی کمربند زلزله قرار دارد و موقعیت آن خطرآفرین است. این موضوع سبب بالارفتن اهمیت نوسازی بافت فرسوده می‌شود و مدیریت شهری به این نکته توجه خاصی داشته است. هم‌چنین بازسازی و نوسازی بافت‌های فرسوده صیانت از سرمایه‌های اجتماعی است.

وی ادامه داد: تبعات پیش‌آمدهای ناگواری هم‌چون زلزله تنها تخریب ساختمان‌ها نیست، بلکه بر مسائل اجتماعی، بهداشتی و... نیز تأثیر می‌گذارد در نتیجه باید به بازسازی بافت فرسوده بیش‌تر توجه شود. در مشهد مطابق با آمار بیش از 2200 هکتار فضای شناسایی شده فرسوده داریم. ما باید به این آمار فضاهایی را که هنوز شناسانامه بافت فرسوده به آن تعلق نگرفته نیز اضافه کنیم. مناطق حاشیه شهر، انتهای صیاد شیرازی، سیدی و المهدی از جمله این فضاها هستند.

مدیر بازسازی بافت فرسوده حر عاملی با بیان این که «آهنگ فرسودگی با افزایش جمعیت و کاهش کارآیی بیش‌تر می‌شود»، افزود: ما از سال 87، از 2200 هکتار، 73.5 هکتار را بازسازی کرده‌ایم. هم‌چنین حدود 600 هزار نفر از مردم مشهد در بافت فرسوده سکونت دارند. 

قناویزچی با اشاره به این که «در کنار بافت فرسوده بافت‌های ناکارآمد نیز وجود دارد»، تصریح کرد: مدیریت شهری مسئول است علاوه بر بافت فرسوده به بافت ناکارآمد نیز رسیدگی کند. اگر اکنون به بافت‌های ناکارآمد توجه نشود و اقدامات لازم برای بازسازی آن صورت نگیرد در سال‌های آینده جز بافت‌های فرسوده محسوب می‌شوند.

قناویزچی خاطرنشان کرد: بافت‌های فرسوده را می‌توان به چند دسته تقسیم کرد. در بعضی از این بافت‌ها هم‌چون بافت فرسوده اطراف حرم.ساختمان‌های میراثی وجود دارد  تعدادی حرف و مشاغل نیز از قدیم در بافت فرسوده فعال بودند که برخی از آن‌ها نیز هنوز وجود دارد. ویژگی خاص بافت‌های فرسوده خاطره‌انگیز بودن آن‌ها است. مدیریت شهری باید به این نکته توجه داشته باشد که این عوامل اجتماعی را حفظ کند.

وی عنوان کرد: تلاش برای حفظ کردن فاکتورهای اجتماعی، به ادامه سکونت مردم در بافت فرسوده و مشارکت آن‌ها در بازسازی کمک می‌کند. متاسفانه اقداماتی که در اطراف حرم صورت گرفته‌است سبب شده درصد زیادی از مردم ساکن در این بافت محل زندگی خود را ترک کنند و در نقاط دیگر شهر حضور یابند.

مدیر بازسازی بافت فرسوده حرعاملی با اشاره به اینکه «زمانی که مردم بافت فرسوده، محل زندگی خود را تغییر می‌دهند ما به نوعی سرمایه اجتماعی خود را از دست می‌دهیم»، اضافه کرد: نوسازی تنها به کالبد ساختمان‌ها مربوط نمی‌شود. حرف محلی که در بافت فرسوده وجود دارد باید مد نظر مشاوران قرار گیرد تا مردم پس از نوسازی احساس تعلق نسبت به محله خود را از دست ندهند.

قناویزچی اظهار کرد: از قدیم صنوف مختلفی در منطقه حرعاملی وجود داشته است. پرده و پارچه در محور تعبدی، موادغذایی، کیف و کفش چرم و ام‌دی‌اف و ابزارآلات صنعتی از حرف شناسنامه‌دار در این منطقه هستند. تلاش ما این است که در بازسازی این بافت حضور این موارد را حفظ کنیم و در این خصوص با اتحادیه‌های مربوطه وارد گفت‌وگو شدیم.

وی با اشاره به اینکه «فاصله محور حرعاملی تا حرم دو و نیم کیلومتر است»، اضافه کرد: حرعاملی نزدیک‌ترین محور شهری فعال به حرم است. ما در بازآفرینی این نکته را مدنظر قراردادیم و از سرمایه‌گذاران درخواست کردیم با احداث بنایی اقامتی به شیوه سنتی نوستالژی کاروان‌سرایی که در گذشته در سه‌راه محسن کاشانی وجود داشته است را زنده نگه‌دارند.

مدیر بازسازی بافت فرسوده حرعاملی عنوان کرد: محور حر عاملی ظرفیت‌های سرمایه‌گذاری بسیاری دارد. مشاوران 27 پروژه سرمایه‌گذاری را در این منطقه تعریف کرده‌اند و ما با حدود 12 سرمایه‌گذار وارد گفت‌وگو شده‌ایم. حدود 6 پروژه را به سرمایه‌گذاران بخش خصوصی واگذار کرده‌ایم. مسائل پزشکی، بهداشتی و درمانی در منطقه حرعاملی، خواجه‌ربیع و مناطق پیرامونی به کفایت وجود ندارد.

قناویزچی با اشاره به اینکه «ما تصمیم داریم یکی از این پروژه‌ها را با کاربری پزشکی و درمانی احداث کنیم»، خاطرنشان کرد: ما در این خصوص با نمایندگان درمانگاه‌های تخصصی مشهد وارد گفت‌وگو شدیم و تفاهم‌نامه‌ای نیز تنظیم شده است. فضاهای عمومی که مشاوران آن‌ها را بررسی کرده‌اند فضاهایی هستند که کیفیت زندگی را تغییر می‌دهند. فضای آموزشی، فضای ورزشی، پارکینگ عمومی و فضای سبز از جمله این فضاها هستند.

وی بیان کرد: دعوت از سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی از برنامه‌هایی است که هم‌اکنون در دست اجرا است. ما بیشتر مایل هستیم سرمایه‌گذاران داخلی و بومی مشهد با ما همکاری داشته باشند. سرمایه‌گذاران خارجی از کشورهای چین، ترکیه و از سرمایه‌گذاران عرب نیز وارد گفت‌وگو با ما شده‌اند.

 مدیر بازسازی بافت فرسوده حرعاملی عنوان کرد:پروژه حرعاملی در 62 هکتار تعریف شده که حدفاصل سه راه محسن کاشانی و تا پروژه مجد که در دو فاز مورد توجه قرار گرفته. فاز اول از حدود 4 هکتار است که پروژهای اطراف حرعاملی را شامل می‌شود و فاز دوم از چهارراه عامل تا پروژه مجد است و امیدواریم تا پروژهایی که در آن تعریف شده و با نوسازی بافت فضای بهتری برای مردم به وجود آید.

وی گفت: اتفاقاتی که در بافتفرسوده در کشور و مشهد افتاده یکسری تجربیاتی را برای مدیریت شهری به ارمغان آورد است. مهم ترین مسئله که مورد تاکید مدیریت شهری جدید است این است که حق و حقوقات مردم در این مناسبات مدنظر قرار بگیرد. در عین حالی که ما چاره‌ای جز بازسازی و نوسازی نداریم چرا که ما در کمربند زلزله قرار گرفتیم و بررسی سابقه زلزله‌های مشهد اهمیت نوسازی را زیاد می‌کند.

قناویزچی با بیان این که «اگر به صورت جامع به قضیه نگاه کنیم چاره‌ای جز بازسازی بافت فرسوده نداریم»، بیان کرد: چون عابر ساختمان‌ها و تاسیسات جواب مردم ساکن در منطقه را نمی دهد. و خود ساختمانها حتی امنیت اینکه کسی در آن زندگی کند را ندارد.

وی افزود: اما اینکه چه الگویی را مورد استفاده قرار دهیم. بهترین روش این است که با مشارکت مردم کار را به پیش برده و دخالت دولت را کاهش دهیم کار مردم را به خود ردم واگذار کنیم. ما فقط بسترسازی کنیم  و مشوق‌هایی که لازم است دولت بدهد، اما کار را به مردم و بخش خصوصی واگذار کند. هرکجا که دولت بیش از حد دخالت کرده طرح ها کمتر موفق شده‌اند.

مدیر بازسازی بافت فرسوده حرعاملی اظهار کرد: علت کند بودن سرعت بازسازی و نوسازی بافتهای فرسوده بیشتر ناظر بر تامین اعتبارات مالی است. بازسازی بافت های فرسوده یک بازسازی همه جانبه است و صرف بازسازی ساختمان نیز و هنگامی که ساختمان را نوسازی می کنیم طبیعتا ظرفیت معابر و زیرساخت ها و معابر پشتیبان نیز باید افزایش پیدا کند که نیاز به منابع مالی زیادی دارد.

وی ادامه داد: شهرداری از طریق انتشار اوراق مشارکت که خود به نوعی مشارکت مردم است در صدد این است سطح مشارکت مردم را حفظ کند در نوسازی بافت های فرسوده، اما یک برنامه بلند مدت نیاز است و نمی‌توان به سرعت این کار را انجام داده و مشکلات را از سر راه برداشت.

قناویزچی گفت: اگر کار فرهنگی در این زمینه انجام شود و مرد آگاه شوند نسبت به مشارکت  و منافع آن میتواند موفق شود. متاسفانه مواردی در فرهنگ عامه ما وجود دارد که مردم مایل به مشارکت نیستند برای نمونه ضرب المثلی وجود دارد که اگر شهری خوب بود خدا برای خودش انتخاب می‌کرد. با این دیدگاه قادتا درصد مشارکت کمی از مردم را خواهیم دشت. اما اگر از طرف دیگر شریک طرف مردم که شهرداری یا سازمان های دولتی هستند در موعد مقرر به تعهدات  خود عمل کنند انگیزه قوی ایجاد می کند که سطح مشارکت افزایش پیدا کند.

وی با اشاره به تجربه کشورهای پیشرفته در بازسازی بافتهای فرسوده، بیان کرد: در کشورهایی همچون فرانسه، انگاستان و ژاپن هرسه واگذاری کار به مردم را انجام داده‌اند. یعنی دولت ها و  شهرداریها تسهیل گر و بسترساز بودند و مشوق‌ها را در اختیار مردم گذاشتند. پروژه‌های عمومی، معابر و تاسیسات که توسط دولت و شهرداری ها انجام می شود اما ساختمان‌سازی و تبدیل ساختمان‌های قدیمی به جدید در جهت ارتقای سطح زندگی را سعی کردند با مشارکت مردم و تشکیل تیم‌های کاری  انجام دهند. یعنی سرمایه‌گذاران خرد را در کنار هم قرار دادند و تبدیل شده به یک سرمایه‌گذار عمده و سرمایه‌گذار عمده با مالکان صحبت کرده و آن‌ها را پای کا نگه‌داشته است و در پروژه مشارکت داد ه و کار را به صورت بلوک بلوک کار را انجام داده است.

مدیر بازسازی بافت فرسوده حرعاملی افزود: در کاری که در کشورهای پیشرفته انجام می‌شود گردش مالی و اقتصادی خوبی ایجاد کردند با تعریف کردن بر مبنای یک تقویم و به صورت بلوکی کار را به پیش می‌برند. این کار مشارکت را حفظ می‌کند، اما شروع یک پروژه بزرگ بازسازی و انتشار اوراق مشارکت که پول نقدی را به بار می‌آورد باعث می شود مالکان گزینه فروش ملک خود را انتخاب کنند که تبعات منفی بسیار زیادی دارد.

وی با اشاره به ایجاد گروه های تسهیل گری و توسعه گری، گفت: این دفاتر به لحاظ تخصصی که در این زمینه دارد اولین وظیفه آن ها حفظ ماکان است. یعنی آن ها را به قدری در کار شریک کنند که تا انتهای کار بمانند و به جای فضای فرسوده خود فضای نوسازی شده تحویل گرفته و در همان محل بمانند و کارشان را ادامه دهند.

قناویزچی تصریح کرد: با این وجود با توجه به چیزی که تاکنون اتفاق افتاده حدود 75 درصد آزادسازی که صورت گرفته مردم آن محله را ترک کرده اند و در جای دیگری سرمایه گذاری کرده اند و به همین دلیل کار ما مشکل است. افرادی که می توانستند حضور پیدا کنند رفته اند و ما باید افراد جدیدی را به نام سرمایه‌گذار دعوت کنیم و با آنها صحبت کرده و آنها را متقاعد کنیم که سرمایه گذاری کنند. با توجه به شرایط موجود چاره ای جر ادامه کار نداریم و باید این محله را هرچه سریع‌تر بازسازی کنیم. 

وی اضافه کرد: در فاز اول این پروژه حدود 75 درصد آزادسازی شده اما به لحاظ ساخت دو پروژه قبل از شکل گیری مدیریت نوسازی از طرف شهرداری منطقه 2 به سرمایه گذاران واگذار شذده و یک پروژه در مرحله گودبرداری است و دیگری در مرحله بهره‌برداری واحدهای تجاری است. علاوه بر این با سرمایه گذاران وارد مذارکره شدیم که 6 پروژه را در مرحله تفاهم نامه رساندیم. دو مورد مراحل طراحی را پشت سر گذاشتند و بقیه در مرحله تنظیم قرار داد هستند. در زمینه پروژهای عمومی هم احداث بلوار 35 متری را در دستور کار داریم که به محض اینکه آزادسازی پلاک‌هایی که در مسیر قرار گرفته انجام شود تعریض محور آغاز می‌شود.

مدیر بازسازی بافت فرسوده حرعاملی بیان کرد: امیدواریم در بازه زمانی معقولی بتوانیم تأخیرات پروژه را جبران کنیم. 

وی در خصوص زمان تکمیل این پروژه گفت: فاکتورهای مختلفی در این زمینه وجود دارد اما مهم‌ترین نکته اقبال سرمایه گذاران به این طرح است و با توجه به اقدامات ما امیداواریم پروژه‌ها را به تدریج به سرمایه‌گذاران واگذار کنیم. اما زمان تکمیل هر پروژه به طور معمول حدود 9 تا 30 ماه است. 

قناویزچی با اشاره به تأثیر نوسات ارزی بر این پروژه گفت: تأثیر اصلی نوسانات ارزی بر اقلامی وارداتی است، تقریبا اکثر اقلام ساختمانی تولید داخل است مگر اقلام تاسیساتی که وارد می‌شود. با  این حال بر اساس تعهداتی که شهرداری دارد یک میزان سودی را برای سرمایه گذار تضمین می‌کند. محل تأمین این سود نیز ضابطه  و سطح اشغال و مبلغ پروانه‌ای است که شهرداری دارد.